Manastir Đurđevi stupovi

Manastir Đurđevi stupovi sa crkvom Sv. Đorđa sagradio  je župan  Stefan Nemanja u znak zahvalnosti svetom Đorđu, pošto je uspeo da se oslobodi iz pećine u kojoj je bio zatvoren u tamnici. Po zapisima Stefana Prvovenčanog,  Stefana Nemanju su u pećinu zatvorila braća posle sukoba koji je izbio između njih. Medjutim, kada je izašao iz tamnice, Stefan Nemanja je preuzeo vlast od njih i zauzeo mesto velikog župana u Raškoj.  Zato se i spominje 1167. godina kao godina početka gradnje manastira, koji je završen četiri godine  kasnije.

Prvobitno, manstirski kompleks su činili crkva sv. Đorđa, konaci, trepezarija, zidine sa ulaznom kulom, kao i dva stupa (zvonika) sa strane, po kojima je manastir i dobio ime. Karakteristično za ovaj manastir je njegova arhitektura koja predstavlja spoj stilova  istoka i zapada, odnosno vizantijske i romanske arhitekture, čijim spajanjem nastaje nova epoha gradnje poznata kao raški stil gradnje. Crkva je gradjena kao jednobrodni hram sa trodelnim oltarskim prostorom, naosom i pripratom.

Tokom 13. veka Stupovi predstavljaju ugledan manastir, a na njegov značaj ukazuje i činjenica da je i kralj Dragutin, poslednji vladar iz loze Nemanjića  koji je vladao Rasom, sahranjen ovde. On je ujedno bio i drugi ktitor manastira, zahvaljujući kome su izvedeni obimniji radovi na manastiru. Nažalost u 18. veku grobnica je opljačkana, a mošti nisu pronađene.

Crkva je imala izvanredno slikarstvo, ali nažalost od prvobitnih fresaka  nije ostalo skoro ništa, a o  njihovom postojanju svedoče fotografije koje su nastale izmedju prvog i drugog svetskog rata.

Iako je u vreme turskih osvajanja tokom 16.veka manastirski kompleks  više puta obnavljan, najveće stradanje manastir doživljava krajem 17. veka, tokom austrijsko-turskih ratova. 1689. godine monasi napuštaju manastir, jer Turci u povratku u Novi Pazar ruše sve značajnije spomenike u okolini. Turci manastir spaljuju i u tom požaru su porušene sve manastirske zgrade, koje ni u naredna tri veka nisu obnavljane.

Šezdesetih godina prošlog veka  počeli su radovi na obnovi manastira koje je pokrenuo Narodni muzej u Beogradu a Republički zavod za zaštitu spomenika je započeo arheološka istraživanja i čišćenje živopisa. 2002.godine izgradjen su konaci manastira, što je dovelo do naseljavanja monaha prvi put posle skoro tri veka. Projekat obnove manastira je u toku, a od prikupljenih sredstava  zavisi i  vreme obnove crkve Sv. Đorđa i stupova u punoj veličini.

Na listi svetske kulturne baštine Unesco-a manastir Đurđevi stupovi se nalaze od 1979.godine kao deo celine Stari Ras sa Sopoćanima.