Manastir Ljubostinja

Manastir je zadužbina kneginje Milice, supruge kneza Lazara. Manastir Ljubostinja sa crkvom Uspenja Presvete Bogorodice je gradjen od  1388. do 1405. godine.  Manastir je dobio ime po staroslovenskoj reči  “Ljubovstinja”, koja  znači “mesto ljubavi”,  jer su se upravo na tom mestu prvi put sreli i upoznali budući supružnici, kneginja Milica i Knez Lazar.

Monahinje Evgenija i Jefimija

 Kneginja Milica je podigla manastir neposredno pred Kosovski boj, gde je knez Lazar izgubio život,  a ona nastavila da sa svojim sinom Stefanom vodi tadašnju državu. Kada je Stefan postao punoletan, kneginja Milica se zamonašila u svojoj zadužbini, kao monahinja Evgenija, i ovde provela ostatak svog života zajedno sa Jefimijom, suprugom Uglješe Mrnjavćevića.  U zlatu, na svili, Jefimija je izvezla ćivot za pokrov knezu Lazaru, na kom je napisala najveći pesnički domet srednjovekovne srpske književnosti, Pohvalu (molitvu) Knezu Lazaru.

Ona danas  predstavlja  umetničko delo neprocenjive vrednosti koje stoji  izloženo u muzeju Srpske pravoslavne crkve u Beogradu. Monahinja Jefimija je jedna od prvih žena u Srbiji koja se bavila književnošću i umetnošću, koju su kao veliku književnicu  toga doba, opevale i pesme savremenika. Obe monahinje su ovde i sahranjene, Milica, odnosno Evgenija,  na levoj strani ulaza u crkvu, a Jefimija sahranjena na desnoj.  Legenda kaže da je Milica u trenutku smrti svoje najbolje drugarice dala sarkofag koji je sebi namenila. Na sarkofagu je uklesan cvet ljiljana, koji simbolizuje devičanstvo, nevinost i koji se često pripisuje Bogorodici.  Sa njima su utočište našle i brojne udovice srpskih vlastelina izginulih u bitkama na Marici i Kosovu Polju, i tako su  zajedno osnovale veliku žensku monašku zajednicu u manastiru Ljubostinji.

Arhitektura  i slikarstvo manastira

Manastir Ljubostinja predstavlja jedan  od najlepših i najreprezentativnijih primera moravske  škole koja se prepoznaje  po veličanstvenoj spoljašnjoj dekoraciji  (kolonetama, rozetama…). Osnova crkve  je trolisna, sa kupolom koja se oslanja na četiri stuba. Osnova je produžena ka zapadu u četvrtastu pripratu sa slepom kalotom.

Fasada manastira Ljubostinje je zidana kamenom, omalterisana i islikana na način da daje utisak da je zidana redovima kamena i opeke. Viši deo fasade ukrašen je roza kamenim ornamentima jedinstvene veličine sa cvetnim i geometrijskim detaljima. Graditelj manastira je protomajstor Rade Borović, poznati Rade Neimar kako su ga nazivali u  narodnim srpskim pesama, čije se ime nalazi na pragu prolaza iz priprate u naos,  a koji je takodje gradio i manastir Ravanicu.

                                                                                                                                        Vuk i Stefan Lazarevic

Živopis manastira Ljubostinja je rađen u dva navrata, posle Kosovske bitke, 1392. godine i 1403.godine, i do danas je slabo očuvan. S obzirom da je manastir spaljen od strane Turaka, i veći deo živopisa je trajno izgubljen. U priprati se nalaze portreti ktitora – Kneza Lazara i Kneginje Milice, despota Stefana i brata Vuka, koje je naslikao Jeromonah Makarije. Od fresaka  su danas vidljive scene : “Veliki praznici”, “Hristova Čuda”, “Stradanja”.

U okviru ovog manastira nekada se nalazila tajna riznica sa krunom Kneza Lazara, medjutim ona je opljačkana od strane Turaka a kruna se danas nalazi u Istambulu.

Danas manastir Ljubostinju čini sestrinstvo od pedeset monahinja, posvećen je Uspenju Presvete Bogorodice, a manastirska slava je Preobraženje, koje se praznuje 19. avgusta.