Nastao u 14.veku, tačnije 1327. godine, manastir Visoki Dečani je zadužbina kralja Stefana Uroša III Dečanskog (sina kralja Milutina) i njegovog sina Stefana Dušana koji je dovršio izgradnju crkve 1335.godine, posle očeve smrti. Ime manastira vezano je kako za same proporcije manastirske crkve visine 30 metara, a dužina 36 metara, tako i zbog skupocenih gradjevinskih materijala od kojih je sazidana, i koja predstavlja jedinstvenu i potpuno neuobičajenu gradjevinu svoga vremena i stoga opravdano nosi naziv “Visoki Dečani”.
freska Presvete Bogorodice
Riznica manastira Visoki Dečani je ubedljivo najbogatija u Srbiji, jer čuva najveći broj dragocenosti iz prošlih vekova. U manastiru se nalazi velika zbirka crkvenih predmeta od zlata i srebra, čitavo bogatstvo duboreza, kamene plastike, ikona i fresaka, čitave kolekcije rukopisnih knjiga koje po značaju i bogatstvu stoje odmah iza hilandarske, kao i čudotvorne mošti kralja Stefana Dečanskog.
Manastir je posvećen Hristu Pantokratoru i Vaznesenju Gospodnjem – Spasovdanu. Crkva Hrista Pantokratora (Svedržitelja) po svojoj arhitekturi predstavlja petobrodnu crkvu sa najširim centralnim brodom duzine 36 metara i visine 29 metara sa odredjenim gotskim elementima, iznad kojeg je kupola postavljena na četiri stuba, dok ostale brodove, kao i zapadni deo središnjeg broda, prekrivaju rebrasti svodovi.
Glavni majstor bio je fra Vita iz Kotora, inače katolički monah, a radove je nadgledao arhiepiskop Danilo Drugi. Crkva je smeštena u središtu kružnog prostora, okružena ogradnim zidom na kojeg naležu ostale zgrade, i ima dva paraklisa. Na severnoj strani paraklis posvećen Sv.Dimitriju a na južnoj Sv. Nikoli. Crkva je građena od mermernih kvadara u dve boje, a po svojoj graditeljskoj složenosti predstavlja prožimanje elemenata zapadnog – romanike i gotike, i istočnog – vizantijskog stila sa već postojećim tradicijama srpske umetnosti.
Živopisanje Visokih Dečana rađeno je u periodu od 1335. do 1348. godine i gde je predstavljeno preko hiljadu kompozicija u 20 ciklusa. Freskama je prekrivena celokupna unutrašnjost hrama a na njenom oslikavanju radilo je nekoliko grupa najboljih slikara Dušanovog carstva.
Po broju likova i scena, kao i ukupnoj oslikanoj površini, dečanske freske prednjače u srpskom slikarstvu srednjeg veka, i predstavlja pravu riznicu pravoslavne ikonografije. Umetnici koji su oslikavali crkvu radili su sa kvalitetnim materijalima i odlično su vladali tehnikom i zahvaljujući tome su freske uspele da zadrže svoj intezitet i svežinu uprkos vremenu. Danas se malo gde u Evropi može sresti toliki broj savršeno očuvanih slika iz 14 veka.
Originalni kameni ikonostas je sačuvan, a potiče iz 14.veka, sadrži ikone iz vremena oko 1340. godine. Medju ikonama su umetnički najvrednije presveta Bogomajka, Sveti Jovan kao i monumentalna ikona Stefana Dečanskog, koja predstavlja najbolji rad čuvenog slikara iz 16.veka-Longina, gde su prikazane scene iz života Stefana Dečanskog.
Posle rata na Kosovu , od 1999.godine manastir Visoki Dečani, obezbeđuju vojnici Kfora iz italijanskog sastava i jedini je hram na Kosovu koji je trenutno pod zaštitom međunarodnih vojnika. Bratstvo manastira i dalje opstaje u ovoj izolovanoj sredini, iako su okruženi neprijateljski nastojenim albanskim stanovništvom. No i pored toga, manastir privlači brojne posetioce kako iz Srbije , tako sve više i iz drugih delova sveta, koji žele da uživaju u duhovnoj i materijalnoj grandioznosti ove svetinje.